W toku sprawy karnej pokrzywdzony nie musi być wyłącznie biernym obserwatorem. W wielu przypadkach może aktywnie uczestniczyć w postępowaniu sądowym jako oskarżyciel posiłkowy, czyli strona procesowa obok prokuratora czy oskarżonego. Jak zgłosić chęć działania w tej roli? Czy warto zostać oskarżycielem posiłkowym w sprawie dotyczącej wypadku?
Kim jest oskarżyciel posiłkowy?
Oskarżyciel posiłkowy to pokrzywdzony przestępstwem lub osoba go reprezentująca, która złożyła przed sądem oświadczenie o działaniu w tej roli. W sprawach karnych, takich jak sprawa karna po wypadku komunikacyjnym, oskarżyciel posiłkowy może wnosić o orzeczenie konkretnej kary, ale także m.in. złożyć wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia albo nawiązki od sprawcy.
Kiedy można działać w imieniu osoby pokrzywdzonej? Reguluje to art. 51 kodeksu postępowania karnego. W przypadku osób fizycznych możliwe jest reprezentowanie czyichś interesów, jeżeli sam pokrzywdzonym jest małoletni, ubezwłasnowolniony lub osoba nieporadną z uwagi na wiek czy stan zdrowia. Wówczas jego prawa w toku postępowania przygotowawczego i sądowego może wykonywać osoba, pod której pieczą taka osoba pozostaje. Jeśli pokrzywdzony zmarł, najbliższa mu osoba może zostać oskarżycielem posiłkowym w postępowaniu karnym przed sądem. Reguluje to art. 52§1 kodeksu postępowania karnego.
Kiedy warto zostać oskarżycielem posiłkowym?
Pokrzywdzony albo osoba wykonująca uprawnienia pokrzywdzonego w toku postępowania może zastanawiać się, czy warto działać w jako oskarżyciel posiłkowy. Zdecydowanie tak, ponieważ wiąże się z tym szereg uprawnień. Niestety możliwość złożenia oświadczenia o działaniu jako oskarżyciel posiłkowy jest ściśle określone czasowo, zaś termin do wykonania tej czynności nie podlega przywróceniu.
Postępowanie karne po wypadku komunikacyjnym może być skomplikowane, zwłaszcza gdy chodzi o ustalenie winy, wysokości zadośćuczynienia czy nawiązki. W takich przypadkach oskarżyciel posiłkowy ma możliwość aktywnego uczestniczenia w rozprawach i tym samym dbania o swoje interesy. Wyrok sądu karnego może mieć wpływ na roszczenia odszkodowawcze. Należne odszkodowanie, zadośćuczynienie czy renta powypadkowa z OC sprawcy mogą zostać podwyższone, jeśli zaistnieją ku temu przesłanki.
Jak zostać oskarżycielem posiłkowym?
By zostać oskarżycielem posiłkowym należy w odpowiednim terminie złożyć wniosek do sądu. Co to oznacza w praktyce? Osoba, która chce występować w roli oskarżyciela posiłkowego, powinna złożyć oświadczenie do sądu, do którego zostały przekazane akta sprawy, o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
Bardzo istotnym, jeżeli nie wręcz kluczowym, jest złożenie takiego oświadczenia w odpowiednim terminie, ponieważ taka możliwość nie podlega przywróceniu. Oznacza to, że jeżeli oświadczenie nie zostanie złożone, wówczas w toku sprawy traci się możliwość działania jako strona postępowania. W sprawach karnych złożenie wniosku jest możliwe do momentu otwarcia przewodu sądowego. W praktyce oznacza to, że oświadczenie o działaniu jako oskarżyciel posiłkowy można złożyć ustnie do protokołu podczas pierwszej rozprawy przy sprawdzaniu przez sąd obecności. Zalecamy jednak przedłożenie wniosku pisemnie przed terminem pierwszej rozprawy.
W sprawach o wykroczenie termin do zgłoszenia oświadczenia jest jednak inny – jedynie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o skierowaniu wniosku o ukaranie. Zalecamy zapoznać się z pouczeniami, znajdującymi się pod zawiadomieniem o skierowaniu np. aktu oskarżenia czy wniosku o ukaranie.
Oskarżyciel posiłkowy w sądzie – prawa i obowiązki
Dzięki działaniu jako oskarżyciele posiłkowi, pokrzywdzeni mają większą kontrolę nad przebiegiem postępowania, co może być szczególnie ważne w sprawach wypadków komunikacyjnych, a także w sprawach o zadośćuczynienie i odszkodowanie. Status oskarżyciela posiłkowego daje realny wpływ na przebieg procesu:
- Możesz zadawać pytania świadkom, biegłym, a nawet oskarżonemu.
- Składasz własne wnioski dowodowe – np. o przesłuchanie świadka czy opinię biegłego.
- Masz dostęp do akt sprawy i prawo do składania środków odwoławczych, np. apelacji.
- Możesz zabrać głos w mowie końcowej i aktywnie prezentować swoje stanowisko.
Odnośnie obowiązków – oskarżyciel posiłkowy nie ma obowiązku podejmowania jakichkolwiek czynności. Jeżeli nie chcesz korzystać z tych uprawnień – nie musisz.
Pomoc kancelarii prawnej po wypadku
Decyzja o tym, by zostać oskarżycielem posiłkowym może być korzystna. Zwłaszcza w sytuacjach, gdy chodzi o dochodzenie sprawiedliwości po wypadkach drogowych i walkę o odpowiednią rekompensatę dla poszkodowanego. Dzięki byciu stroną postępowania sądowego, pokrzywdzeni mają większe możliwości wpływania na przebieg postępowania karnego poprzez aktywny udział w rozprawie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w tej kwestii, nasza kancelaria adwokatów i radców prawnych jest gotowa do udzielenia Ci pełnej pomocy prawnej. Skontaktuj się z nami, a pomożemy Ci w dochodzeniu Twoich praw. Kancelaria Łebek, Madej i Wspólnicy ma wieloletnie doświadczenie w reprezentowaniu klientów przed sądami cywilnymi i karnymi I i II instancji. Specjalizujemy się w ochronie poszkodowanych i ich rodzin po wypadkach komunikacyjnych, przy pracy i w rolnictwie. Nasz zespół prawników może bezpłatnie zweryfikować, czy masz szansę dostać wyższe odszkodowanie.