Pokrzywdzony odgrywa kluczową rolę w postępowaniu sądowym, ponieważ to jego dobro zostało naruszone. Ten status daje szereg uprawnień, ale wiąże się również z określonymi obowiązkami, które mogą mieć istotne znaczenie dla przebiegu sprawy. Warto zrozumieć, jakie prawa przysługują pokrzywdzonemu i jak może aktywnie uczestniczyć w procesie sądowym, aby skutecznie dochodzić swoich racji.
Kim jest pokrzywdzony?
Pokrzywdzonym – w rozumieniu przepisów postępowania karnego – jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Za pokrzywdzonego uważa się również zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia.
Zazwyczaj poszkodowany występuje w swoim imieniu. Jednak w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony (całkowicie lub częściowo) jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy. Natomiast jeśli jest to osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jej prawa wykonuje osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje. Możemy mieć również do czynienia z sytuacją, w której poszkodowany zmarł. Wówczas prawa, które by mu przysługiwały, wykonują najbliższe osoby. W wypadku ich braku lub nieujawnienia – robi to prokurator, działając z urzędu.
Pokrzywdzony w postępowaniu sądowym
Pokrzywdzony jest stroną w postępowaniu karnym. Jednak by móc brać udział jako strona na etapie postępowania sądowego, musi złożyć do sądu oświadczenie o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Musi ono zostać złożone najpóźniej do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego. Należy więc pamiętać, by nie przegapić tego terminu. W takich przypadkach warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata bądź radcy prawnego. Dopilnuje on wszelkich formalności.
Uprawnienia pokrzywdzonego
- Możliwość ustanowienia pełnomocnika. Pełnomocnik poszkodowanego będzie czuwał nad prawidłowością całego postępowania. Ponadto będzie on mógł złożyć wnioski dowodowe zmierzające do ustalenia przebiegu i okoliczności zdarzenia. Takie wnioski pokrzywdzony może również składać samodzielnie.
- Konieczność informowania o podejmowanych czynnościach przez organ prowadzący postępowanie. Dotyczy to m.in. dopuszczenia dowodu z opinii biegłych bądź instytucji naukowej / specjalistycznej. Zezwala też na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłego i zapoznaniu się z opinią.
- Możliwość przeglądania akt i sporządzenia z nich odpisów.
- Wzięcie udziału w rozprawie.
- Możliwość czynnego udziału w posiedzeniach sądu przed rozprawą w kwestii:
-
-
-
- warunkowego umorzenia postępowania,
- skazania oskarżonego bez rozprawy
- umorzenia postępowania z powodu niepoczytalności oskarżonego
- zastosowania środków zabezpieczających.
-
-
-
-
-
- Sprzeciwienie się wnioskowi oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego.
- Złożenie wniosku o orzeczenie przez sąd obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
- Możliwość wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego oraz złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Zarówno kasacja, jak i wniosek muszą być obowiązkowo sporządzone i podpisane przez pełnomocnika – adwokata lub radcę prawnego.
- Możliwość uzyskiwania informacji o opuszczeniu zakładu karnego przez skazanego, a także o wydaniu decyzji o udzieleniu skazanemu:
-
-
-
- przepustki,
- czasowego zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru,
- przerwy w wykonaniu kary,
- warunkowego zwolnienia.
-
-
-
Obowiązki pokrzywdzonego
Na pokrzywdzonym poza uprawnieniami spoczywają również obowiązki. Najważniejsze z nich, z których poszkodowany musi się wywiązać, to:
- Stawienie się na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie.
W przeciwnym wypadku może zostać nałożona kara pieniężna w wysokości do 10 000 złotych, a także może zostać wydane zarządzenie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu.
- Poddanie się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.
Dotyczy to sytuacji, w których karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego.
- Wskazanie adresu dla doręczeń w kraju, podczas gdy pokrzywdzony przebywa za granicą.
- Wskazanie nowego adresu w przypadku jego zmiany.
Pismo wysłane na ostatnio znany adres zostanie uznane za skutecznie doręczone. Grozi to więc odbyciem się czynności lub rozprawy pod nieobecność poszkodowanego. Niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów.
Sprawdź, jak możemy Ci pomóc
Ty lub Twój bliski doznał uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku i z uwagi na stan zdrowia nie jest w stanie występować w sądzie w sprawie karnej? Przysługuje Ci możliwość występowania w sprawie karnej w charakterze pokrzywdzonego. Jeśli obawiasz się, że nie poradzisz sobie samodzielnie w toku postępowania karnego, skorzystaj z pomocy Kancelarii Łebek, Madej i Wspólnicy. Nasi eksperci pomagają osobom po wypadkach. Przeprowadzimy Cię przez całe postępowanie karne i dopilnujemy terminów oraz zgromadzenia stosownych dokumentów.