Śmierć bliskiej osoby w wyniku wypadku stanowi bez wątpienia jedno z najtrudniejszych doświadczeń, jakiemu możemy zostać poddani. Radzenie sobie z emocjonalnym ciężarem bardzo często wiąże się z konsekwencjami finansowymi. W wielu przypadkach utrata członka rodziny równa się także zmniejszeniu dochodów gospodarstwa domowego. Sama żałoba to już wystarczające pogorszenie się sytuacji życiowej, a jeśli dochodzi do niej zmniejszenie lub brak środków niezbędnych do utrzymania, spotęgowaniu ulega zły stan psychiczny osoby przeżywającej smutek i żal. W takiej sytuacji można starać się o odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej.
Roszczenia po śmierci osoby najbliższej
Z powodów, o których była mowa we wstępie ustawodawca przyznał możliwość dochodzenia roszczeń najbliższym członkom rodziny zmarłego. Każda sprawa dotycząca odszkodowania za śmierć bliskiej osoby jest rozpatrywana indywidualnie. Uwzględnia się przy tym okoliczności śmierci oraz jej konsekwencje dla członków rodziny. Wśród świadczeń, które zostały wyróżnione w polskim prawie występują:
- Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art. 446 § 4 k.c.).
- Odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej (art. 446 § 3 k.c.).
- Zwrot kosztów pogrzebu i innych wydatków (art. 446 § 1 k.c.).
- Renta alimentacyjna dla osób pozostających na utrzymaniu zmarłego (art. 446 § 2 k.c.).
Odszkodowanie za pogorszenie się sytuacji życiowej
Na szczególną uwagę zasługuje odszkodowanie za pogorszenie się sytuacji życiowej. Ma ono na celu pokrycie strat finansowych, jakie poniosła rodzina zmarłego w wyniku jego śmierci. Może to dotyczyć takich sytuacji, jak:
- Utrata dochodów zmarłego, które były istotnym źródłem utrzymania rodziny.
- Dodatkowe koszty, np. związane z opieką nad dziećmi czy koniecznością zmiany miejsca zamieszkania.
Roszczenie o zapłatę odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej z art. 446 § 3 k.c. przysługuje najbliższym członkom rodziny poszkodowanego. Jest ono ściśle związane z faktem jego śmierci. Krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania odszkodowania został określony węziej niż w § 2 komentowanego przepisu, który dotyczy osób bliskich. Przez najbliższych członków rodziny zmarłego należy przede wszystkim rozumieć jego małżonka, dzieci oraz rodziców.
Z czego wynika pogorszenie się sytuacji życiowej?
Co istotne, pogorszenie się sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz obejmuje także przyszłe szkody majątkowe. Często są one nieuchwytne i bardzo trudne do obliczenia, ale prowadzą do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny. Może to być m.in.:
- Utrata wsparcia i pomocy w różnych sytuacjach życiowych.
- Zmiana organizacji codziennych czynności.
- Utrata szansy na pomoc w przyszłości.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Roszczenie o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej pozostaje ściśle związane z rozmiarem krzywdy psychicznej za zerwanie więzi rodzinnej. Natomiast roszczenie o odszkodowanie za znacznie pogorszenie się sytuacji życiowej obejmuje szeroko pojęte szkody majątkowe. Bardzo często nieuchwytne lub trudne do precyzyjnego wyliczenia. W wyroku z dnia 20.08.2015 r. (sygn. akt II CSK 594/14) Sąd Najwyższy zestawił te dwa roszczenia. Wywnioskowano, że zadośćuczynienie w odróżnieniu od odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej jest oderwane od sytuacji majątkowej poszkodowanego.
Uszczerbek majątkowy po śmierci osoby najbliższej
Podstawą przyznania odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. jest znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej. Oznacza to zmianę na gorszą nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utratę realnej możliwości polepszenia materialnych warunków życia i realizacji planów życiowych w przyszłości. Odszkodowanie obejmuje rekompensatę uszczerbku majątkowego wynikającego przykładowo z:
- Nieotrzymywania części dochodów zmarłego, która przypadała na poszkodowanego w czasie, gdy najbliższa osoba żyła.
- Braku możliwości zaoszczędzenia wydatków na różnorakie potrzeby zaspokajane wcześniej przez zmarłego.
- Pozbawienia poszkodowanego opieki, wsparcia w trudnościach życiowych.
- Braku możliwości korzystania z umiejętności zmarłego i pomocy lub wyręki w bieżących sprawach dnia codziennego.
Dlaczego warto skorzystać z pomocy prawnika?
Sprawy dotyczące odszkodowań za śmierć są często skomplikowane i wymagają specjalistycznej wiedzy prawniczej. Profesjonalny pełnomocnik:
- Pomoże w zgromadzeniu odpowiednich dowodów.
- Oceni realne szanse na uzyskanie odszkodowania.
- Poprowadzi negocjacje z ubezpieczycielem.
- Będzie reprezentować poszkodowanego w sprawie cywilnej przed sądem.
Odszkodowanie za pogorszenie się sytuacji życiowej – podsumowanie
Dochodzenie odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej wraz z zadośćuczynieniem mogą stanowić pełną rekompensatę śmierci osoby najbliższej i doznanej wobec tego krzywdy. Jednak należy pamiętać, że przy wspomnianym świadczeniu krąg uprawnionych do jego dochodzenia jest węższy niż w przypadku zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej. Potrzebujesz pomocy odnośnie uzyskania odszkodowania po śmierci osoby bliskiej? Skontaktuj się z Kancelarią Łebek, Madej i Wspólnicy. Zespół doświadczonych ekspertów przeanalizuje Twoją sytuację i pomoże w dochodzeniu należnych roszczeń.
autor: aplikant radcowski Maciej Gromiec