Wycofanie przez Rzecznika Praw Pacjenta wniosku dotyczącego przyznawania zadośćuczynienia rodzinie poszkodowanego w stanie wegetatywnym przez większość środowiska jest oceniane pozytywnie. Wiele pytań i kontrowersji wzbudziło jednak wśród rodzin poszkodowanych zwrócenie się Sądu Najwyższego do Trybunału Konstytucyjnego w związku z nowelizacją Kodeksu cywilnego z 24 czerwca 2021 r. Sąd zapytał czy jest ona zgoda z konstytucją.
Brak zgodności w kwestii świadczeń dla rodzin poszkodowanych
Przez lata Izba Cywilna Sądu Najwyższego prezentowała ugruntowaną linie orzecznictwa korzystną dla osób poszkodowanych, które poparte były wieloma wyrokami sądów powszechnych. Przełom nastąpił w 2019 r. kiedy Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego w siedmioosobowych składzie sędziowskim podjęła uchwałę, która negowała dotychczasową praktykę. Wówczas Rzecznik Praw Pacjenta wystąpił o wystosowanie jednolitego stanowiska opartego na podstawie opinii całej Izby Cywilnej SN.
Kolejne zmiany pojawiły się w 2021 r. kiedy modyfikacjom uległy zapisy w ówczesnym kodeksie cywilnym. Art. 446 (2) przewiduje, że: „W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Na mocy art. 2 ustawy nowelizującej przepis art. 4462 k.c. ma mieć zastosowanie również do zdarzeń, których skutkiem jest niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej przez najbliższych członków rodziny z poszkodowanym, spowodowana ciężkim i trwałym uszkodzeniem jego ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia, powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. sprzed 19 września 2021 r.
Sąd Najwyższy kieruje pytania do Trybunału Konstytucyjnego o zgodność zapisów z konstytucją
RPP twierdzi, że bez względu na wprowadzenie w 2021 r. korzystnych dla rodzin poszkodowanych zmian w kodeksie cywilnym, Sąd Najwyższy powinien dokonać oceny poprzedniego systemu. Niewątpliwie jest to istotnie zagadnienie dla prowadzonych aktualnie postępowań oraz tych, które już się zakończyły – bowiem w tych sprawach można wnieść skargę nadzwyczajną. Nie mniej jednak, pomimo upływu lat Sąd Najwyższy nie odpowiedział na sprawę zgłoszoną przez Rzecznika. W niedalekiej przeszłości skierował natomiast pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego czy zmiana kodeksu cywilnego, która nastąpiła w czerwcu 2021 r., nie łamie zasady nieretroaktywności prawa, pewności prawa oraz zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Rzecznik Praw Pacjenta wycofuje wniosek do Sądu Najwyższego
Rzecznik Praw Pacjenta ocenia, że takie działanie Sądu Najwyższego nie jest istotne w kwestii oceny poprzedniego stanu prawnego. Przyczynia się natomiast do opóźnienia rozpatrzenia tej sprawy. Zagadnienie zadośćuczynienia dla bliskich poszkodowanych znajdujących się w stanie wegetatywnym został uregulowany w przepisach prawa w 2021 r. Zastrzeżenia nie są słuszne wobec zgodnie przyjętej ustawy, a poddawanie jej wątpliwościom negatywnie wpływa na rodziny poszkodowanych. W związku z powyższym, RPP wycofał swój wniosek i zwrócił się do Sądu Najwyższego, aby ten nie kierował pytań do Trybunału Konstytucyjnego.
Ustawa, która weszła w życie w 2021 r. obejmuje zarówno przyszłe sprawy jak i te, których skutki były widoczne przed jej wprowadzeniem. W kontekście zaistniałej sytuacji wycofanie pytania przez Rzecznika Praw Pacjenta jak najbardziej zasadnie, gdyż dotyczy zagadnienia, które jest już rozstrzygnięte.
Adwokat Aniela Łebek
Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych A. Łebek i Wspólnicy
Więcej informacji i cała wypowiedź adwokat Anieli Łebek umieszczona została na stronie www.prawo.pl