Wysoka suma gwarancyjna zapewnia ochronę poszkodowanemu
Odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę nie jest nieograniczona. Odpowiedzialność ta może być ograniczona czasowo ze względu na terminy przedawnienia, ale także tzw. sumę gwarancyjną, która stanowi górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych suma gwarancyjna określona jest w umowie. Z kolei w odniesieniu do ubezpieczenia obowiązkowego OC pojazdów, wysokość sumy gwarancyjnej określona jest w ustawie. Aktualnie suma gwarancyjna w przypadku szkód na osobie nie może być niższa niż równowartość 5 210 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, bez względu na liczbę poszkodowanych. Określenie tej sumy na tak wysokim poziomie oznacza, że jej wyczerpanie jest praktycznie niemożliwe, co zapobiega w praktyce wyłączeniu odpowiedzialności ubezpieczyciela i gwarantuje poszkodowanemu pełną ochronę.
Czynniki wpływające na wzrost sumy gwarancyjnej
Jednak suma gwarancyjna nie zawsze była ukształtowana na tak wysokim poziomie. Odnośnie wypadków sprzed kilku lub kilkunastu lat należy sięgnąć do regulacji, które ustalały wysokość sumy gwarancyjnej w danym okresie. Przykładowo, w 2003 r. suma gwarancyjna w wypadku szkód na osobie była określona na kwotę jedynie 350.000 euro. Systematyczne podnoszenie wysokości sumy gwarancyjnej wynikało m.in. z dostosowania prawa polskiego do wymogów unijnych, ale także uwzględniało konieczność realnego zapewnienia ochrony wszystkim poszkodowanym. Dodatkowo wzrosła nie tylko liczba dostępnych świadczeń medycznych, lecz również cena świadczonych usług i nabywanych leków oraz środków ortopedycznych. Pojawiły się także nowe możliwości techniczne i osiągnięcia medycyny. Refundowanie tych świadczeń przez ubezpieczycieli wiązało się z szybszym wyczerpywaniem sumy gwarancyjnej. Powyższe zmuszało ustawodawcę do systematycznego podnoszenia sumy gwarancyjnej – aż do poziomu obecnie obowiązującego.
Wyczerpana suma gwarancyjna – kto pokryje koszty?
Co zatem w sytuacji, gdy suma gwarancyjna jest bliska wyczerpaniu lub już uległa wyczerpaniu? Wyczerpanie sumy ubezpieczenia jest równoznaczne z tym, że ubezpieczyciel zaprzestaje dalszych wypłat, ponieważ osiągnięty został limit jego odpowiedzialności. Przede wszystkim ten problem może dotknąć poszkodowanych w wypadkach sprzed wielu lat, gdy suma gwarancyjna była kształtowana na stosunkowo niskim poziomie. Ustawodawca przewidując taką możliwość w dniu 19 lipca 2019 r. uchwalił ustawę o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r. Zgodnie z założeniami powyżej ustawy, w razie wyczerpania sumy gwarancyjnej poszkodowany, który pobiera świadczenia rentowe, może zwrócić się do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z wnioskiem o dalsze płatności renty. Zaznaczyć przy tym należy, że powyższe dotyczy wyłącznie roszczeń rentowych. Tym samym Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny nie dokona zwrotu np. poniesionych kosztów zakupu nowej protezy czy sprzętu rehabilitacyjnego. Wobec wyczerpania sumy gwarancyjnej to poszkodowanego będą obciążały koszty tego typu odszkodowania, które mogą sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych.
Sprawdź jak możemy Ci pomóc
Poszkodowany musi zadbać o swoje interesy
Dlatego tak istotne jest podjęcie odpowiedniej reakcji przez poszkodowanego, gdy suma gwarancyjna jeszcze nie uległa wyczerpaniu. Sygnałem dla poszkodowanego, że suma może ulec wyczerpaniu jest zawiadomienie, które powinien otrzymać od ubezpieczyciela. Zakład ubezpieczeń ma bowiem obowiązek poinformować poszkodowanego o możliwości wyczerpania się sumy gwarancyjnej, w przypadku gdy łączna kwota wypłaconych odszkodowań przekroczy 80%. Otrzymanie takiego pisma daje poszkodowanemu możliwość podjęcia odpowiednich kroków, które zabezpieczą jego roszczenia. Ma to istotne znaczenie dla osób, których przyszłe roszczenia obejmują nie tylko rentę, ale np. koszty cyklicznych wymiany protez, drogiego sprzętu rehabilitacyjnego. Aktualnie koszty nowoczesnych protez mogą sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych, a przy tym konieczność ich wymiany może zachodzić do kilka – kilkanaście lat. Jak zatem w takiej sytuacji uchronić się przed wyczerpaniem sumy gwarancyjnej i zapewnić sobie gwarancję refundacji dalszych kosztów od ubezpieczyciela?
Przepisy kodeksu cywilnego umożliwiają sądowe uregulowanie stosunków między poszkodowanym a ubezpieczycielem, co musi być jednak wywołane nadzwyczajną zmianą stosunków. Orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdza dopuszczalność modyfikacji sumy gwarancyjnej w celu zapewnienia realnej ochrony pokrzywdzonemu. Obowiązkiem poszkodowanego przed sądem będzie jednak wykazanie nadzwyczajnej zmiany stosunków, co wymaga odpowiedniej argumentacji i przedstawienia niezbędnych dowodów. Dodatkowo istotne jest by powództwo o zwiększenie sumy gwarancyjnej zostało wytoczone przed wyczerpaniem się sumy gwarancyjnej, co jest warunkiem bezwzględnie koniecznym.