Utrata bliskiej osoby, na skutek wypadku to tragiczne doświadczenie, które odciska piętno na dalszym życiu całej rodziny. Jeżeli osoba, która zginęła w wypadku komunikacyjnym jako pasażer, kierowca lub pieszy nie była jednocześnie sprawcą wypadku, to osoby bliskie mogą starać się o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę lub za naruszenie dobra osobistego. Czy po otrzymaniu należnych świadczeń osoba poszkodowana powinna zapłacić odsetki od zadośćuczynienia? Jakie działania podjąć, aby uniknąć kary nałożonej przez Urząd Skarbowy?
Czy od otrzymanego zadośćuczynienia należy opłacić podatek?
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnione od podatku są otrzymane odszkodowania oraz zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że nie ma obowiązku zapłaty podatku od otrzymanego zadośćuczynienia.
Czy od odsetek od otrzymanego zadośćuczynienia konieczne jest opłacenie podatku?
Urzędy Skarbowe nie mają jednolitego stanowiska w tym względzie. Jednak najbardziej popularnym jest naliczanie podatku od odsetek. Oznacza to, że Urzędy Skarbowe interpretują obowiązujące przepisy w ten sposób, że zwolnione od podatku jest wyłącznie zadośćuczynienie, a nie odsetki, które są świadczeniem ubocznym. Podatek dochodowy należy zapłacić od pełnej kwoty odsetek przyznanej na mocy wyroku sądowego lub ugody.
W piśmiennictwie pojawił się odmienny pogląd (poparty m.in. orzeczeniem NSA o sygn. akt II FSK 289/12), wskazujący, że literalne brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, obejmuje swym zakresem także odsetki, skoro ustawodawca nie wskazał wprost że zwolnione od podatku są tylko zadośćuczynienia, ale nie jest to ugruntowana opinia.
Z uwagi brak jednolitego stanowiska odnośnie konieczności opłacenia podatku od odsetek od zadośćuczynienia można postąpić na cztery różne sposoby:
- nie zapłacić podatku od odsetek, mając jednocześnie na uwadze, iż może zostać wszczęte postępowanie skarbowe, w którym naliczone będą odsetki karne,
- zapłacić podatek od odsetek zgodnie z otrzymaną informacją;
- wystąpić o indywidualną interpretację do Dyrektora Izby Skarbowej z zapytaniem, czy należy zapłacić podatek od odsetek od zadośćuczynienia, ale wówczas należy mieć na uwadze, iż jeśli go nie zapłacimy w terminie, a interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej wskaże, iż podatek należało opłacić, to również zostaną naliczone odsetki karne,
- opłacić podatek od odsetek w terminie, a jednocześnie zwrócić się o zwrot nadpłaconego podatku z uzasadnieniem, że odsetki również powinny być wolne od podatku (powołując się na wyrok NSA o sygn. akt II FSK 289/12). W takiej sytuacji Urząd Skarbowy wydając decyzję w sprawie zwrotu nadpłaty przedstawi swoją interpretację, ale nawet jeśli uzna że podatek jest należny, to nie naliczy odsetek karnych.
Warto wiedzieć, że od niekorzystnej decyzji urzędu skarbowego można złożyć odwołanie.
Czy ubezpieczycielowi należy podać dane swojego Urzędu Skarbowego?
Z uwagi na brak ustawowego zwolnienia odsetek od podatku dochodowego Towarzystwa Ubezpieczeń mają obowiązek wystawić druk PIT 8C Dlatego ubezpieczyciel zwraca się niekiedy z prośbą o wypełnienie i odesłanie na wskazany adres oświadczenia o właściwym Urzędzie Skarbowym.
Nie dostałem żadnych dokumentów od ubezpieczyciela, ale otrzymałem zadośćuczynienie wraz z odsetkami czy muszę zapłacić podatek mimo to?
Podatek należy zapłacić nawet wówczas jeśli ubezpieczyciel nie wyśle druku PIT 8C dotyczącego odsetek. W przypadku braku informacji należy skontaktować się bezpośrednio z ubezpieczycielem.
Ubezpieczyciel twierdzi, że nie wystawi druku PIT 8C, bo powinien go wystawić pełnomocnik, na którego konto wpłynęły środki z wyroku. Czy ma rację?
W 2020 r. kilku ubezpieczycieli przyjęło politykę, według której nie wystawiali deklaracji podatkowej oraz twierdzili, że zobowiązanym do tego jest Kancelaria, która reprezentowała osobę fizyczną przed sądem i na której konto, zgodnie z pełnomocnictwem do odbioru świadczenia, wpłynęły zasądzone środki.
Stanowisko takie jest błędne, co potwierdził w interpretacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z piśmie z dnia 14 lipca 2020 r. Zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej pełnomocnik reprezentujący osobę fizyczną nie jest jednak podmiotem zobowiązanym do sporządzenia informacji PIT-11 oraz przesłania jej urzędowi skarbowemu, bowiem wypłata należności w rozumieniu art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przez towarzystwo ubezpieczeniowe, które jednocześnie ponosi ciężar finansowy tej operacji, dokonana została na rzecz poszkodowanego, który uprawniony jest do otrzymania świadczenia.
Szczegółowe uzasadnienie oraz komentarz można znaleźć TUTAJ i TUTAJ.