Przykre statystyki wskazują, że w wielu przypadkach ofiarami wypadków zostają również dzieci. Do wypadków z ich udziałem dochodzi zwykle z powodu nieracjonalnego zachowania samych dzieci. Często w mediach można usłyszeć o dziecku, które wbiegło na ulicę w pogoni za piłką czy psem albo jadąc rowerem wykonało niespodziewany manewr. Czy w takiej sytuacji ubezpieczyciel będzie zobowiązany do wypłaty odszkodowania?
Przyczynienie się poszkodowanego dziecka do wypadku
Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i judykatury, dziecku, które nie ukończyło 13 roku życia, z racji wieku nie można przypisać winy. Zatem nawet jeżeli do wypadku doszło z przyczyn leżących po stronie dziecka w tym wieku, współodpowiedzialnym pozostaje kierujący samochodem. Tak surowa odpowiedzialność jest uzasadniona samym faktem niebezpieczeństwa, które niesie za sobą ruch samochodów i innych pojazdów. Dlatego warto pamiętać, że uczestnikami ruchu ulicznego są również osoby, które z uwagi na wiek i brak doświadczenia życiowego, mogą być szczególnie narażone na związane z tym niebezpieczeństwa.
Nie oznacza to jednak, że okoliczność taka pozostanie bez wpływu na wysokość świadczeń. Zgodnie bowiem z art. 362 k.c., jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia może ulec odpowiedniemu zmniejszeniu. Pomniejszenie odszkodowania w oparciu o wskazany przepis jest bowiem prawem Sądu i nie musi być stosowanie w każdym przypadku, w którym poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia rozmiarów szkody. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, konsekwencją przyczynienia się poszkodowanego jest jedynie obowiązek zbadania przez sąd, czy w świetle wszystkich okoliczności sprawy, zmniejszenie odszkodowania powinno w ogóle nastąpić. Zgodnie z orzecznictwem oraz stanowiskiem doktryny, do okoliczności, które w szczególności powinien rozważyć Sąd należą:
- zakres i rodzaj następstw obrażeń ciała osoby poszkodowanej,
- rodzaj i stopień naruszenia przez poszkodowanego obowiązków
- wiek osoby poszkodowanej oraz stopień jej świadomości, co do nieprawidłowości swojego działania.
Sprawdź jak możemy Ci pomóc
Winny czy niewinny – zadecyduje wiek dziecka
W praktyce sądy uznając przyczynienie małoletnich do powstania lub zwiększenia rozmiaru szkody, najczęściej miarkują należne im świadczenie nie więcej niż o 50%, opierając się przy tym na przeprowadzonym wcześniej dowodzie z opinii biegłego, np. z zakresu rekonstrukcji wypadków. Miarkowanie dotyczy wszystkich rodzajów świadczeń odszkodowawczych. Oczywiście, aby sąd mógł zastosować jakiekolwiek przyczynienie musi ocenić, że po stronie dziecka w danym wieku wymagana była już przynamniej podstawowa znajomość zasad ruchu drogowego i świadomości zagrożeń na drodze. Z taką sytuacją można mieć do czynienia w przypadku dzieci w wieku 10-13 lat, które poruszają się już samodzielnie po drogach publicznych. W żadnym wypadku odszkodowanie nie może być pomniejszane w przypadku młodszych dzieci, które, ze względu na swój wiek, nie mogły posiadać wiedzy dotyczącej zasad ruchu drogowego. Obowiązek właściwej pieczy spoczywa wówczas na rodzicach, ale jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 czerwca 2020 r., w sprawie o sygn. akt: III CSK 302/19 sprawca wypadku czy ubezpieczyciel zobowiązany jest do naprawienia pełnej szkody dziecka i nie może żądać zmniejszenia odszkodowania na tej podstawie, że szkoda związana jest też z zawinieniem rodziców.
Odmiennie natomiast kształtuje się sytuacja starszych dzieci. Wprawdzie od młodych i impulsywnych nastolatków ciężko wymagać pełnej znajomości zasad ruchu drogowego, przewidywania konsekwencji niektórych zachowań czy wykazywania ostrożności w takim samym stopniu jak u osób dorosłych, to jednak z racji wieku ciąży na nich większa odpowiedzialność za własne działania i zaniechania. W przypadku dzieci w wieku powyżej 13 roku życia, może być im przypisana pełna odpowiedzialność za zdarzenie, a ubezpieczyciel może odmówić wypłaty zadośćuczynienia czy odszkodowania z powodu wyłącznej winy poszkodowanego. Warto wówczas skorzystać z pomocy pełnomocnika, który wejdzie w polemikę z ubezpieczycielem i pomoże uzyskać świadczenia odszkodowawcze, z możliwie najmniejszym przyczynieniem.